Orbiba Robotics

07 Mayıs 2023 20:31

Bitki Analiz Yöntemleri

Bitki analizi toprak analizlerine ek olarak toprakların besin sağlama kapasitelerinin belirlenmesine yardımcı olmak için yapılır.

Bitki besin elementlerinin elverişliliğini ve bitkilerin besin alımı kapasitelerini belirlemek, besin elementi durumu ile bitki performansı arasındaki ilişkileri incelemek için yol göstericidir. yapılacak olan analizlerin numuneleri usullerine göre alınmalıdır.

Yaprak Analizi

Yaprak analizi yapılması çiftçiler için çok büyük bir öneme sahiptir. Yaprak analizi üreticilere bitki hakkında bilinmeyen birçok bilgi vermektedir. Bunlardan birkaçı şu şekildedir; Bitkilerde ortaya çıkan ve besleme noksanlığı veya fazlalığı ile ilgili bulunan noksanlıkların hangi besin maddesine ait olduğunu saptayarak bu noksanlığın giderilmesi için gerekli uygulamaları yapmak,

Besin noksanlıkları ortaya çıkmadan önce analiz sonuçlarına dayanılarak bitkinin gübre ihtiyacını belirlemek.

Verilen besin maddelerinin bitkiler tarafından alınıp alınmadığı kontrol edilir.

Bazen toprakta bulunan bir bitki besin elementlerini bitki bünyesine almayabilir. Bunun nedeni ise; hangi element alınmamışsa o elementin noksanlığına sebep olana bazı iyonların bulunması alınamayan besin elementinin bitkide noksanlığa sebep olmaktadır.

Bu analizleri yaparak zamanında gübreleme yapmayı, bitkide ne gibi noksanlıkların ve fazla bulunan besin elementleri hakkında yeterli bilgi alınması ve fazladan gübre uygulaması yapılmasını engeller bundan dolayı maliyetlerini de azaltmaktadır.

Yaprak Örneği Alınırken Dikkat Edilmesi Gereken Kurallar

Öncelikle alınan yaprak örneklerinin tür ve çeşit özellikleri aynı olmalıdır. Karışık olarak örnek alınmamalıdır. Özellikle meyve ağaçları bir bahçede farklı yaşlarda bulunabilir. Örneğin 5–25 yaşındaki ağaçların yaprakları karıştırılmamalıdır. Ancak 15–20–30 yaşlarında olanların yaprakları karıştırılabilir. Aşırı derecede beslenme noksanlığı gösteren hastalıklı yapraklar seçilmeli ve bu durum bahçe bilgi formunda belirtilmelidir. Bahçenin tamamında aşırı besin noksanlığı gösteren yaprakları ayırmaya gerek yoktur.Bahçenin bir kısmı, toprak tipi bakımından diğer kısmından tamamıyla farklı olabilir. Belirgin farklılıklar göz önüne alınarak her farklı toprak tipine göre örnekleme ayrı olmalıdır. Yapraklar günün herhangi bir zamanında alınabilir. Bununla birlikte yapraklar ıslak olmamalıdır.

Her bitkide yaprak örneği farklı zamanlarda ve farklı şekillerde alınır.

Örneğin; Bağda çiçeklenme veya ben düştüğünde birinci salkımın karşısındaki yaprak alınır. Bir omcanın 4 yönünden olmak üzere 25 omca dan 100 adet yaprak örneği alınmalıdır.

Domateste ise; Birinci döldeki meyve ceviz iriliğine ulaştığında yaprak örneği alınır. Büyüme tepesine en yakın yerde gelişmesini tamamlamış olan yapraklar örnek almaya uygun olup bir bitkiden 1-2 yaprak olmak üzere toplam 30 yaprak alınmalıdır.

Aldığımız yaprak numunelerini bir torbanın içine yerleştirilip etiketlenmesi gerekmektedir.Birinci döldeki meyve ceviz iriliğine ulaştığında yaprak örneği alınır. Büyüme tepesine en yakın yerde gelişmesini tamamlamış olan yapraklar örnek almaya uygun olup bir bitkiden 1-2 yaprak olmak üzere toplam 30 yaprak alınmalıdır.

Yaprak Numunesini Analize Hazırlama

Laboratuvara gelen yaprak numunelerine ait bilgiler öncelikle kayıt defterine işlenir ve numuneye laboratuvar sıra numarası verilir. Numuneler torbalarından çıkarılıp uygun olup olmadıkları kontrol edilir. Miktar olarak yeterli olmayan; herhangi bir bozulma, çürüme vs. olan numuneler varsa bunların yenisi istenir. Kayıt ve incelemeler tamamlandıktan sonra numunelerin analize hazırlanması işlemlerine geçilir.

Öncelikle yıkama işlemi yapılır. Genellikle makro besin elementleri için analiz yapılacaksa yıkama işleminin yapılmasına gerek yoktur. Ancak yaprak numunesinin üzerinde toprak zerreleri olmamalıdır. Yaprak üzerine yapışmış toprak parçaları varsa fırça ve benzeri bir araçla temizlenmesi yeterlidir. Ancak kalsiyum karbonat ve jips içerikleri yüksek olan topraklardan alınan yaprak numunelerinin toprakla bulaşmamış olmasına dikkat edilmelidir. Mikro element analizlerinde ise yapraklarda toz, toprak, gübre ve ilaç kalıntılarının bulunmaması çok önemlidir. Bu nedenle laboratuvara getirilen yeşil durumdaki bitki numunelerinin mutlaka en kısa sürede yıkanması gerekir. Yıkama işlemi sadece tazeliğini ve turgor durumunu kaybetmemiş yapraklara uygulanmalıdır.

İkinci yapılan işlem kurutma işlemidir. Kimyasal ve biyolojik değişimleri ve enzimatik tepkimeleri durdurabilmek için numunelerin toplandıktan sonra en kısa sürede kurutulması gerekir. Yapraklar toplandıktan sonra da solunuma devam edeceğinden kurutma işleminde gecikme olması kuru ağırlık kaybına neden olacaktır. Ayrıca kurutmanın gecikmesi numunedeki proteinlerin basit azotlu bileşiklere parçalanmasına ve azot, kükürt gibi bazı besin elementi kayıplarına yol açabilir. Yaklaşık % 90 oranında su içeren, yeşil durumdaki yapraklar iyi havalandırılabilen kurutma dolaplarında kurutulmalıdır. Numuneler, kurutma dolabına olabildiğince gevşek bir şekilde yerleştirilmelidir. Aksi takdirde bazı organik bileşikler parçalanabilir.

Diğer bir yapılması gereken işlem de öğütme işlemidir.

Yıkama ve kurutma işlemleri tamamlanan yaprak numuneleri değirmende öğütülür veya havanda ezilir. Makro element analizleri için numunelerin değirmende öğütülmesi, mikro element analizleri için ise havanda ezilmesi daha uygundur. Numunelerin öğütülmesi veya ezilmesi, homojenlik sağlanarak temsil kabiliyeti yüksek analiz numunesi hazırlanması ve parça iriliği küçüleceğinden kimyasal işlemlerin etkinliğinin artırılması açısından çok önemlidir. Yaprak numuneleri genellikle 20 mesh’lik elek takılı olan Wiley değirmenleriyle öğütülür. Numunelerin öğütülme inceliği analizlerde kullanılacak numune miktarına bağlı olarak değişir.

Son olarak da yapılan işlem ise saklama işlemidir. Yıkama ve kurutma işlemleri tamamlanan yaprak numuneleri değirmende öğütülür veya havanda ezilir. Makro element analizleri için numunelerin değirmende öğütülmesi, mikro element analizleri için ise havanda ezilmesi daha uygundur. Numunelerin öğütülmesi veya ezilmesi, homojenlik sağlanarak temsil kabiliyeti yüksek analiz numunesi hazırlanması ve parça iriliği küçüleceğinden kimyasal işlemlerin etkinliğinin artırılması açısından çok önemlidir. Yaprak numuneleri genellikle 20 mesh’lik elek takılı olan Wiley değirmenleriyle öğütülür. Numunelerin öğütülme inceliği analizlerde kullanılacak numune miktarına bağlı olarak değişir.

Bitki Örneklerinin Yakılması

Bitki örneklerinde bulunan mineral maddeler genellikle bitkide organik maddenin yakılmasından sonra belirlenebilir. organik maddenin yakılmasında kullanılan yöntemler genellikle kuru yakma yöntemi ve yaş yakma yöntemi olmak üzere ikiye ayrılır.bitki örneklerinin hangi yöntemle yakılacağına çeşitli faktörlerin etkisi altında karar verilir.

Tayini yapılacak element bu noktada en etkili ve en önemli faktörlerden biridir.

Kuru yakma yönteminde uçucu özelliği olan birçok element kayba uğrar. bu nedenle kuru yakma yöntemi çok ta tercih edilen bir yöntem değildir.

Bunun için bitki örnekleri öğütüldükten sonra element analizi için genellikle yaş yakma yöntemi ile işleme tabi tutulur.

Bu yakma işlemi iki yöntemle yapılmaktadır. Bunlar:

Yaş Yakma: Yaş yakma yönteminin en kullanışlı yöntemidir. yaş yakma ile azot haricindeki birçok elementin analizi yapılabilir.Triticum aestivum(buğday) ve oryza sativa(çeltik) gibi fazla miktarda silika içeren bitkilerde kuru yakma ile Zn,Fe,Mn ve Cu gibi mikro besin elementlerinin belirlenmesi mümkün değildir. Bu nedenle bu tip bitkilerde HNO3-HClO4 yaş yakma işlemi uygulanır.
Kuru Yakma: Kuru-yakma ile besin elementi analizi, HNO3-HCIO4 ile yaş yakma yöntemine göre basit, tehlikesiz ve maliyeti düşük bir yöntemdir. Kuru yakma P,K,C,Na ve Mg gibi makro elementler ve Fe,Zn, Cu, ve Mn gibi mikro elementler için uygundur. Yaş yakma daha çok yüksek-silika içeriğine sahip dokular için uygundur.

Azot analizi şu şekilde yapılır; Bitkideki azotun konsantre sülfürik asit (H2SO4) ile yakılarak NH4’e (amonyum) çevrilmesi, amonyumun da alkali ortamda destilasyonu sonucunda ortaya çıkan amonyağın (NH3) titrimetrik olarak belirlenmesidir.

Öğütülmüş bitki örneğinden 1 g. Kjeldahl tüpüne aktarılır.

Üzerine 1 kaşık karışım tuzu veya 1-2 adet bakır parçası ilave edilir.

15 ml. Sülfürik Asit ilave edilerek yakma cihazına yerleştirilir.

Sıcaklık 400˚C’yi aşmayacak şekilde 2-2,5 saat yakılır.

Başlangıçta bitki, tuz ve asit karışımı siyaha yakın bir renktedir.

Yakmanın sonucunda tüpteki karışımın rengi açık gri veya kirli beyaza döndüğünde yakma işlemi sona erer.

Kjeldahl tüpündeki örnek ılık duruma geçinceye kadar soğumaya bırakılır.

Üzerine 50 ml.saf su ilave edilir ml’lik erlenmayer içerisine önlük olarak %2 ‘lik borik asitten 50 ml konur.

Ortamı alkali yapacak kadar NaOH çekilir.

Erlenmayer de ml ekstraksiyon birikene kadar destilasyon devam eder.

Başlangıçta kırmızı renkli olan önlük amonyum borat oluşumuyla açık yeşil renge döner.

Normalitesi belli sülfürik asit ile titre edilir.

Açık yeşil olan renk başlangıçtaki kırmızı renge dönünce titrasyona son verilir.

Formülden % total azot hesaplanır.

Diğer besin elementlerinde ise; Flame fotometresi (alev fotometresi)

Bitki örneklerinde diğer elementlerin ( Cu, Zn, Mg, Mn, K, Na ) belirlenmesi de yine yaş yakma veya kuru yakma sonrası flame fotometre veya atomik absorbsiyon spektrofotometresi ile ölçüm yapılmasına dayanır.

Tarım Analisti / Bitki Ekosistem Mühendisi

DİLEK KOKUŞ

KAYNAKÇALAR