Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) ve Otonom Robotlar
Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) ve Otonom Robotlar
Konuya başlamadan önce veriler ve bu verilere konum bilgisinin eklenmesinden bahsetmek daha iyi olacaktır. Günümüzde birçok farklı objeden veri adını verdiğimiz bilgiler elde edilebilir. Bu veriler belli bir düzen ile toplanır ve saklanır ise veri altyapısı oluşturulabilir. Mekansal veri ise çeşitli yöntemlerle elde edilen (uydu, arazi ölçmeleri vb.) 2 boyutlu (x,y) ve 3 boyutlu (x,y,z) konum bilgilerinin veriler ile ilişkilendirilmesiyle oluşur. Mekansal veri altyapısı da veri ve mekânsal verilerin belli bir düzen içerisinde depolanması ve paylaşılması ile ilgili standartlar oluşturulabilir. Bu bilgilerden bahsedilmesinin sebebi otonom sistemlerde kullanılan ve konum bilgisini interaktif bir biçimde kullanan araçların bunu aslında Coğrafi Bilgi Sistemleri adı verilen bir sistem yardımıyla yapabilmesidir. CBS (Coğrafi Bilgi Sistemleri), dünya üzerindeki sosyal, ekonomik, çevresel vb. sorunların çözümüne yönelik karar verme süreçlerinde mêkansal verilerin toplanması, depolanması, işlenmesi, yönetimi, mêkansal analizi, sorgulaması ve sunulması fonksiyonlarını yerine getiren donanım, yazılım, personel, coğrafi veri ve yöntem bütünüdür. CBS ile yapay zekânın birbirine entegre edilmesi sonucu oluşturulan makine öğrenimi ise mekânsal zekâ (GeoAI) olarak adlandırılır. Günümüzde konuma dayalı otonom robotlara dayalı çalışmalar mekânsal zekâ ile oluşturulan haritalama yöntemi ile yapılmaktadır. Oluşturulan robotun bulunduğu yeri algılaması, buna göre hareket etmesi, verilen görevi yerine getirmesi ve istenilen ya da bulunduğu bölgeye geri dönmesi bu yöntem ile sağlanabilir. Günümüzde bu konuda yapılan birçok farklı çalışma bulunmaktadır ve bunlardan birkaçını sizinle paylaşacağım.
İHA Uçuş Planlaması için bir CBS Uygulaması
İnsansız hava araçları günümüzde otonom bir biçimde insan desteği olmadan istenen rotada uçup, görevi bittiğinde ya da herhangi olumsuz bir koşulla karşılaştığında kalkış yaptığı yere geri dönebilmektedir. Otomatik uçuş gerçekleştirildiği için bu araçların yakın uçuşta bina yüksekliklerine göre kendine güvenli bir rota çizmesi gerekebilir. Bunun için gerekli sensörler ile donatılmış bir İHA ile bina yükseklikleri hesaplanmış ve bir program yardımı ile yükseklik haritaları oluşturulmuştur. Gelecekte bu uygulama genişletilebilir ve yakın plan uçuşlar otonom uçuş gerçekleştiren araçlar için daha güvenli bir hale getirilebilir.
Tarımsal Ürünlerin Uzaktan Algılama ile Tespiti
Bulunduğumuz teknolojik çağda uydudan elde edilen görüntülerin uzaktan algılama ile incelenmesi ve buna göre çıkarımlarda bulunabilmesi mümkündür. Burada kullanılan yöntemi kısaca açıklamak gerekirse;
- Uydudan farklı frekanslarda ışınım gönderilir
- Gönderilen ışınımlar bölgedeki nesnelere çarpar
- Bu nesneler yapılarına ve renklerine göre bu ışınımların belli bir miktarını yutar ve belli bir miktarını geri saçar
- Geri saçılan ışınlar uydu tarafından toplanır
- Bu nesneler eğer daha önce elde edilmiş saçılım grafiği bulunan maddeler ile eşleşiyorsa bu nesnelerin ne olduğu ayırt edilebilir
Bu çalışma ile bölgeye ait uzaktan algılama ile elde edilen uydu görüntülerinin işlenerek belirlenen Doğu Karadeniz bölgesinde yetişen tarım ürünlerini tespit etmek ve sınıflandırmak için yapılmıştır. Gelecekte bu teknoloji ile anlık çekilen görüntülerin otonom araçlara entegre edilmesi ya da ortofotoların yüklenmesi ile düzenli saçılım yapan herhangi bir objenin araç tarafından çözümlenip raporlanması ya da objenin sebep olduğu bir duruma göre hareket etmesi sağlanabilir.
Orbiba Robotics olarak birçok teknoloji ve fikir içeren bu çalışmalardan esinlenerek yapacağımız projelerde günümüzde kullanılan ve gelecekte kullanılabilecek teknolojilerin önümüze ışık tutmasını sağlamak, kullanıcının bu teknolojileri günlük yaşamına dahil edebilmesini ve organik yaşamda otonom teknolojileri kullanarak her evin doğal besin ihtiyacını karşılamayı hedefliyoruz.
FS Developer/ Robotik Haritalama Mühendisi
Ceyhan SARI
KAYNAKÇA
- https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/964966
- https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S147466701540285X
- https://shiftdelete.net/turkiyenin-ilk-drone-ordusu-icin-tarih-aciklandi
- Akıllı Kentler ve Mekânsal Bilişim (İzel ÇELİKKAYA1, Furkan BACAK1, Ceyhan SARI1, Hatice ATALAY2, Caner GÜNEY2, N. Necla ULUĞTEKİN2)
